Zbliżenie na rękę pacjenta podczas badań Lekarzy bez Granic w kierunku mpoxu. Demokratyczna Republika Konga, 2024
© Michel Lunanga
Zbliżenie na rękę pacjenta podczas badań Lekarzy bez Granic w kierunku mpoxu. Demokratyczna Republika Konga, 2024

Czym jest małpia ospa? Siedem pytań i odpowiedzi

Lekarze bez Granic prowadzą działania w reakcji na epidemię mpoxu, potocznie małpiej ospy, w Demokratycznej Republice Konga. Odpowiadamy na najważniejsze pytania związane z tą chorobą.

Wybuch epidemii, do którego doszło w 2024 roku we wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga (DRK), jest spowodowany przez nową odmianę wirusa która powoduje cięższe choroby. 

W latach 2022-2023 choroba szybko rozprzestrzeniła się na całym świecie, z dziesiątkami tysięcy przypadków powiązanych z wariantem zachodnioafrykańskim odnotowanych w ponad 110 krajach.  

Od początku roku 2024 w DRK zmarło ponad 630 osób. Dla porównania, WHO szacuje, że w 2022 roku na małpią ospę na całym świecie zmarło 89 osób. 

1. Czym jest małpia ospa (mpox?)

Małpia ospa jest chorobą wywoływaną przez wirus małpiej ospy (z ang. monkeypox, mpox). Przenoszona jest przez bliski kontakt między osobami lub z zakażonymi zwierzętami. Występuje endemicznie (stale na danym obszarze) w Afryce Środkowej (szczep I) i Afryce Zachodniej (szczep II) od lat 70. ubiegłego wieku.  

Opis: Pracownik Lekarzy bez Granic, Aristote Saidi Wanyama, opowiada o prewencji ospy małpiej w obozie dla osób przesiedlonych w Gomie. Demokratyczna Republika Konga, 2024
Opis: Pracownik Lekarzy bez Granic, Aristote Saidi Wanyama, opowiada o prewencji ospy małpiej w obozie dla osób przesiedlonych w Gomie. Demokratyczna Republika Konga, 2024, zdjęcie: Michel Lunanga 

2. Jakie są typowe objawy małpiej ospy? 

Typowymi dolegliwościami przy małpiej ospie są zmiany skórne, wysypka i ból, które mogą być leczone objawowo w celu ich opanowania i uniknięcia powikłań. Terapie są dostępne tylko w niektórych krajach.  

3. Jak leczy się małpią ospę? Czy jest niebezpieczna? 

W większości przypadków objawy małpiej ospy ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni po zastosowaniu leczenia wspomagającego, takiego jak leki przeciwbólowe lub przeciwgorączkowe. 

Większość pacjentów wraca do zdrowia w ciągu miesiąca, ale u niektórych osób choroba może mieć ciężki przebieg lub prowadzić do powikłań, a nawet śmierci. Noworodki, dzieci, osoby w ciąży i osoby z niedoborami odporności (np. spowodowanymi wirusem HIV lub niedożywieniem) mogą być bardziej narażone na poważniejsze objawy małpiej ospy, a nawet śmierć. Osoby z ciężką postacią małpiej ospy mogą wymagać hospitalizacji, opieki wspomagającej i leków przeciwwirusowych w celu zmniejszenia nasilenia zmian i skrócenia czasu powrotu do zdrowia. 

Obecnie nie ma klinicznie potwierdzonej terapii zakażenia wirusem małpiej ospy o znaczącej skuteczności. Specyficzny lek przeciwwirusowy (Tecovirimat) jest dostępny tylko w niektórych krajach i ma ograniczone zastosowanie. Podstawą leczenia jest opieka wspomagająca, w tym uśmierzanie bólu, nawodnienie, pielęgnacja skóry i błon śluzowych oraz leczenie powikłań (tj. zapalenia płuc, zapalenia tkanki łącznej, infekcji oczu itp.) 

4. Dlaczego potrzebna jest izolacja? 

Ponieważ małpia ospa przenoszona jest przez bliski kontakt, przerwanie łańcucha bliskich kontaktów jest skutecznym sposobem zapobiegania rozprzestrzenianiu się choroby. Właśnie dlatego Lekarze bez Granic, wraz z innymi podmiotami działającymi na rzecz zdrowia, tworzą systemy wspierające pacjentów, którzy mogą być izolowani w domu, oraz systemy leczenia ciężkich przypadków na oddziałach izolacyjnych. 

Widok na placówkę zdrowotną Lekarzy bez Granic otoczoną namiotami w obozie dla osób przesiedlonych na obrzeżach Gomy. Demokratyczna Republika Konga, 2024
Widok na placówkę zdrowotną Lekarzy bez Granic otoczoną namiotami w obozie dla osób przesiedlonych na obrzeżach Gomy. Demokratyczna Republika Konga, 2024, zdjęcie: Michel Lunanga 

5. Jak wygląda sytuacja w Demokratycznej Republice Konga?

wrzesień, 2024 rok

Małpia ospa jest chorobą endemiczną w 11 z 26 prowincji kraju. Liczba przypadków gwałtownie rośnie od ponad dwóch lat, co w grudniu 2022 roku skłoniło władze sanitarne do ogłoszenia epidemii. W 2023 roku liczba przypadków potroiła się, odnotowano wtedy ponad 14 000 podejrzeń zakażenia i 511 przypadków śmiertelnych. W 2024 roku sytuacja jeszcze się pogorszyła. Od stycznia do początku sierpnia odnotowano kolejne 20 000 podejrzeń zakażenia. Choroba obecna jest już w 23 prowincjach, a do początku września spowodowała 630 zgonów.  

Przyspieszenie epidemii jest niepokojące, zwłaszcza że w Kiwu Południowym, jednej z prowincji kraju, zidentyfikowano nową mutację genetyczną. Wcześniej ogniska małpiej ospy były głównie związane z zakażeniami odzwierzęcymi. Obecnie choroba przenosi się z człowieka na człowieka bez udziału zwierząt.  

Kolejnym powodem do niepokoju jest fakt, że choroba została zarejestrowana w obozach dla osób przesiedlonych wokół Gomy (stolica prowincji Kiwu Północne).

6. Jak przenosi się wirus małpiej ospy?    

Wirus małpiej ospy przenosi się drogą płciową. Wtórne lub międzyosobowe przenoszenie może nastąpić poprzez bliski kontakt z zakażonymi wydzielinami z dróg oddechowych lub zmianami skórnymi zakażonej osoby lub z przedmiotami niedawno zanieczyszczonymi płynami lub materiałem ze zmian chorobowych pacjenta.  

Tradycyjna transmisja odbywa się poprzez bezpośredni lub pośredni kontakt z krwią, płynami ustrojowymi, zmianami skórnymi lub błonami śluzowymi zakażonych zwierząt. 

7. Co ze szczepionkami przeciw małpiej ospie w Demokratycznej Republice Konga?  

Demokratyczna Republika Konga zatwierdziła dwie szczepionki przeciw małpiej ospie i próbuje je pozyskać – na razie są jednak niedostępne (wrzesień 2024). Trwają negocjacje z niektórymi krajami i identyfikowane są obszary priorytetowe. Lekarze bez Granic mają nadzieję, że wkrótce wszystko zostanie ustalone i że do kraju zostanie dostarczona wystarczająca ilość szczepionek, aby umożliwić organizacji podjęcie działań w głównych obszarach epidemii. 

Dowiedz się więcej:

Dr Tejshri Shah, dyrektorka generalna Lekarzy bez Granic, w obozie dla osób przesiedlonych na obrzeżach Gomy. Demokratyczna Republika Konga, 2024

Poprawa warunków życia jest kluczowa [RELACJA]

Dr Tejshri Shah niedawno wróciła z Kiwu Północnego i dzieli się swoimi spostrzeżeniami na temat prewencji i leczenia choroby.
Więcej

News

Widok na zmilitaryzowaną granicę polsko-białoruską. Od listopada 2022 roku Lekarze bez Granic zapewniają pomoc medyczną uchodźcom na Podlasiu, we współpracy z aktywistami i innymi organizacjami społecznymi. Polska, 2024
Polska

Konsekwencje przemocy na granicy polsko-białoruskiej [RAPORT]

Więcej
Monika Ślósarska, koordynatorka projektu Lekarzy bez Granic. Mjanma, 2022
Bangladesz

Monika Ślósarska: najważniejsze to skupić się na tym, co możemy zrobić

Więcej
Palestyna

Lekarze bez Granic opłakują śmierć dziewiątego pracownika w Gazie 

Więcej
Dzieci bawią się na gruzach niedaleko przychodni Lekarzy bez Granic w mieście Gaza. Strefa Gazy, 2024

Strefa Gazy: Lekarze bez Granic o tymczasowym zawieszeniu broni

Więcej
Widok na zmilitaryzowaną granicę polsko-białoruską. Od listopada 2022 roku Lekarze bez Granic zapewniają pomoc medyczną uchodźcom na Podlasiu, we współpracy z aktywistami i innymi organizacjami społecznymi. Polska, 2024

Polska: oświadczenie Lekarzy bez Granic

Więcej
Zespół Lekarzy bez Granic i wolontariusze próbują uruchomić ponownie szpital, korzystając z dostępnych materiałów. Sudan, 2023

Sudan: zawieszenie działalności kluczowego szpitala w Chartumie

Więcej
Ludzie z obwodu donieckiego odpoczywają w ośrodku przejściowym w Pawłohradzie. Ukraina, 2024

Ukraina: pomoc dla uciekających z miasta Kurachowe  

Więcej
Pielęgniarka pracuje w placówce w Siguiri w Gwinei podczas największej od 30 lat epidemii błonicy w tym kraju. Gwinea, grudzień 2023

Nasze działania w 2024 roku [GALERIA ZDJĘĆ]

Więcej
Pozbawiona dostępu do gazu kuchennego, Yasmin jest zmuszona do korzystania z plastiku jako rozpałki i gotowania nad otwartym ogniem, aby wykarmić rodzinę. Strefa Gazy, 2024

Izrael zniszczył warunki do życia w Strefie Gazy [RAPORT] 

Więcej
Widok na zmilitaryzowaną granicę polsko-białoruską. Od listopada 2022 roku Lekarze bez Granic zapewniają pomoc medyczną uchodźcom na Podlasiu, we współpracy z aktywistami i innymi organizacjami społecznymi. Polska, 2024

Polska: zawieszenie prawa do azylu będzie miało śmiertelne konsekwencje

Więcej
Lekarze bez Granic prowadzili działania poszukiwawczo-ratunkowe na statku Geo Barents od czerwca 2021 roku. W grudniu 2024 roku ogłosili wstrzymanie tych działań. Morze Śródziemne, 2024

Morze Śródziemne: statek Geo Barents kończy działania

Więcej
Lekarze bez Granic wspierają opiekę pediatryczną w szpitale w Heracie. Afganistan, 2024
afganistan

Afganistan: wykluczanie kobiet z instytucji medycznych zagraża opiece medycznej

Więcej
Pracownik Lekarzy bez Granic zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem gruźlicy. Libia, 2022

Polska: program pilotażowy wzorem do zmian leczenia gruźlicy

Więcej
Widok na zmilitaryzowaną granicę polsko-białoruską. Od listopada 2022 roku Lekarze bez Granic zapewniają pomoc medyczną uchodźcom na Podlasiu, we współpracy z aktywistami i innymi organizacjami społecznymi. Polska, 2024

Polska: wysłuchanie obywatelskie w sprawie Strategii Migracyjnej

Więcej
Ibrahim ma siedem miesięcy, urodził się podczas wojny. Ma poważną chorobę dróg oddechowych. Strefa Gazy, 2024

Strefa Gazy: warunki życia zagrażają dzieciom 

Więcej
Akcja poszukiwania rannych po bombardowniu północnej Gazy

Gdzie jest dr Obeid? 

Więcej