Północno-zachodnia Syria: konsekwencje konfliktu dla zdrowia kobiet 

7.04.2022

W północno-zachodniej Syrii mieszkają dzisiaj cztery miliony ludzi. 2,7 miliona spośród nich to osoby przesiedlone, w tym 80 procent to kobiety i dzieci. Od ponad dekady Lekarze bez Granic obserwują, jak kobiety – podobnie jak reszta ludności – zostały bezpośrednio dotknięte przez konflikt i jego konsekwencje. 

W zimny deszczowy dzień kobieta przyjeżdża z mężem na motocyklu do wspieranego przez Lekarzy bez Granic szpitala w prowincji Idlib w północno-zachodniej Syrii. Ma tu urodzić dziecko. Ratiba to przesiedlona matka czwórki dzieci. Troje z nich urodziła w trakcie konfliktu syryjskiego. Wychowuje swoje dzieci pod namiotem i z trudem wiąże koniec z końcem. Podobnie jak tysiące kobiet w Syrii, w trakcie ciąży zdiagnozowano u niej niedożywienie. W efekcie, jak opowiada, doskwierały jej „ciągłe zawroty głowy, nadciśnienie i zmęczenie”.

Wiele kobiet żyje w złych warunkach, dotykają je również braki żywnościowe. Istniejące problemy, takie jak przemoc ze względu na płeć i wczesne małżeństwa, jeszcze bardziej pogłębiają ich trudne położenie. – Nawet zwykłe etapy w życiu kobiety, jak menstruacja, ciąża czy karmienie piersią, stają się skomplikowanymi wyzwaniami – mówi Teresa Graceffa, koordynatorka medyczna Lekarzy bez Granic w Syrii.

Dostęp do opieki zdrowotnej stanowi wielkie wyzwanie z powodu braku bezpieczeństwa, dużych odległości do placówek medycznych oraz kosztów usług i transportu. – Niedawno kobieta, która przyjechała z daleka, urodziła dziecko w pobliżu wejścia do szpitala wspieranego przez Lekarzy bez Granic – opowiada Caroline Masunda, członkini zespołu Lekarzy bez Granic w Syrii. – Karetka nie była dostępna, więc czekała, aż będzie mieć tyle pieniędzy, żeby zapłacić za transport. To o tyle niebezpieczne, że późne przybycie na poród może prowadzić do komplikacji medycznych zarówno u matki, jak i u dziecka.

Jedenaście lat wojny odbiło się również na zdrowiu psychicznym kobiet. Wiele z nich zmaga się z lękiem, depresją czy zespołem stresu pourazowego. Większość kobiet i nastolatek, które otrzymują wsparcie psychologiczne w placówkach Lekarzy bez Granic, mówią, że ich problemy są bezpośrednio lub pośrednio związane z konfliktem. – Niedawno skierowałam do specjalisty 25-letnią przesiedloną matkę pięciorga dzieci, ponieważ miała objawy depresji. Była tak przytłoczona smutkiem, że nie była w stanie karmić piersią swojego nowonarodzonego dziecka – mówi Soumaya*, edukatorka zdrowia Lekarzy bez Granic.

Lekarze bez Granic zapewniają kobietom wsparcie w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego w północno-zachodniej Syrii od 2012 roku. Obejmuje to opiekę przedporodową, poporodową i opiekę nad noworodkami, asystowanie przy porodach, w tym przeprowadzanie zabiegu cesarskiego cięcia, konsultacje ginekologiczne, planowanie rodziny i wsparcie zdrowia psychicznego. W 2021 roku asystowaliśmy przy ponad 18 000 porodów w prowincjach Idlib i Aleppo i zapewniliśmy ponad 200 000 konsultacji z zakresu zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego we współzarządzanych i wspieranych szpitalach, ośrodkach zdrowotnych i klinikach mobilnych.

Potrzeby humanitarne wciąż rosną. Tymczasem kruchy system opieki zdrowotnej w północno-zachodniej Syrii zmaga się z trudnościami, w tym z lukami w finansowaniu.

W obozach dla osób przesiedlonych, odwiedzanych przez zespoły Lekarzy bez Granic, kobiety regularnie informują o mniejszej dostępności usług dla matek i opieki nad dziećmi. – Za każdym razem, kiedy idziemy do pobliskiego szpitala, zastajemy mniej lekarzy i pielęgniarek, a większość usług jest często niedostępna – mówi Fatima*, matka siedmiorga dzieci, która niedawno poroniła. – Dowiedziałam się, że szpital, w którym rodziłam, został zamknięty – dodaje.

W ciągu ostatniego roku Lekarze bez Granic zauważyli, że wiele placówek i projektów medycznych ograniczały swoją działalność lub zamknęły się z powodu utraty funduszy. Co więcej, w czasie konfliktu setki placówek medycznych zostało uszkodzonych bądź zniszczonych. Wielu pracowników medycznych zostało zabitych lub zmuszonych do ucieczki z kraju. Podstawowe leki i artykuły medyczne są często niedostępne. Wszystko to negatywnie wpłynęło na dostęp do podstawowych usług dla kobiet w ciąży, dziewcząt i noworodków.

Reagując na 50-procentowy wzrost liczby porodów w trzech współzarządzanych szpitalach, Lekarze bez Granic zintensyfikowali swoje działania. W 2021 roku trzykrotnie wzrosła także liczba cesarskich cięć, a wzrost ten utrzymał się w pierwszych dwóch miesiącach 2022 roku.

To jasne, że działania humanitarne nie są dopasowane do skali potrzeb. Zwiększenie finansowania działań ratujących życie w tym wsparcia w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, jest pilnie potrzebne. – Kobiety w północno-zachodniej Syrii potrzebują długoterminowego wsparcia w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, aby mieć szansę na prowadzenie zdrowego życia. Nie możemy ich zawieść – tłumaczy dr Faisal Omar, szef misji Lekarzy bez Granic w Syrii.

*Imiona zostały zmienione w celu ochrony tożsamości.