Strefa Gazy

Kryzys w Strefie Gazy osiągnął katastrofalne rozmiary. Masowe ataki Izraela na Strefę Gazy doprowadziły do zniszczenia budynków i całych dzielnic na północy, zamieniając je w gruzy i zgliszcza. Intensywne działania wojskowe objęły również środkową i południową część Strefy Gazy, sprawiając, że nigdzie nie jest bezpiecznie.  

Do tej pory zginęły ponad 32 000 osób, a ponad 74 000 zostało rannych. Według szacunków ponad 7 000 osób może znajdować się pod gruzami. (lokalne władze medyczne, OCHA, 25.03.2024) 

Sytuacja humanitarna w Strefie Gazy jest tragiczna. Ponad 1,7 miliona, czyli ponad 75 procent całej populacji Gazy, musiało opuścić swoje domy. Większość osób została wypchnięta na południe Strefy.  Ludzie w Strefie Gazy żyją w skrajnie trudnych warunkach, wiele osób śpi na ulicach lub w otwartych przestrzeniach. Dostęp do żywności i wody pitnej jest niebezpiecznie ograniczony, nie ma elektryczności i panują bardzo złe warunki higieniczne.   

Kobiety w ciąży mają trudności ze znalezieniem dostępu do sal porodowych z powodu zatłoczonych szpitali. Prowadzi to do martwych urodzeń lub porodów w strasznych warunkach zarówno dla matki, jak i dziecka.  

Ze względu na przeludnienie i złe warunki sanitarne w schroniskach na południu, odnotowano znaczny wzrost zachorowań na niektóre choroby, takie jak biegunka, ostre infekcje dróg oddechowych, infekcje skóry i choroby związane z higieną, takie jak wszawica. 

Północna część Strefy Gazy jest od miesięcy w dużej mierze odcięta od pomocy. Ludzie próbują przetrwać na minimalnych ilościach żywności, wody i środków medycznych. Całe dzielnice zostały zbombardowane i zniszczone.  

Lekarze bez Granic mają ograniczony ogląd całościowej sytuacji humanitarnej i zdrowotnej na północy. Kilku naszych pracowników, którzy wciąż pozostają na północy, przekazują nam, że doświadczają katastrofalnego braku żywności i wody.  

–  Nie możemy znaleźć mąki, ponieważ armia izraelska ją zablokowała. Jesteśmy zmuszeni jeść pokarm dla zwierząt, aby przetrwać. Czasami jemy pokarm dla ptaków, osłów, a czasami trawę, którą zbieramy z rogów ulic. Staramy się przetrwać głód. Trzy dni nic nie jem, a moja żona ciągle mnie pyta: Co dzisiaj jadłeś? Odpowiadam, że nie jestem głodny. Wracam do domu z pustymi rękami, bez jedzenia, prawie bez mąki, bez chleba, bez ryżu. Dziś 1 kg ryżu kosztuje 33 dolary, więc nie stać mnie na nakarmienie dzieci. Nie mamy czystej wody, nie ma wody pitnej. Nie mamy elektryczności i nie możemy zdobyć lekarstw – powiedział 5 marca 2024 roku Suhail Habib, pracownik Lekarzy bez Granic.  

Blokada nałożona przez rząd izraelski, w tym wstrzymanie dostaw żywności, wody, paliwa i energii elektrycznej, jest oburzająca. Jest to kara zbiorowa, zakazana przez międzynarodowe prawo humanitarne.  

Przy malejących zasobach bezpiecznej żywności, czystej wody i usług zdrowotnych oraz bez odpowiedniego schronienia, dzieci i dorośli, w tym osoby starsze i niepełnosprawne są szczególnie narażeni na choroby. 

Dostarczanie zaopatrzenia do Strefy Gazy jest niezwykle trudne ze względu na bariery administracyjne, ograniczenia w przemieszczaniu się i dużą liczbę nieprzepuszczanych ciężarówek na granicy. Czasem ciężarówki z pomocą są w stanie wjechać do Gazy przez przejście graniczne w Rafah. Te dostawy – w tym 100 ton materiałów medycznych (głównie zestawów opatrunkowych i chirurgicznych) dostarczonych przez Lekarzy bez Granic – to niestety kropla w morzu potrzeb.   

Lekarze bez Granic mają ograniczony wgląd w całościową sytuację żywieniową w Gazie, ale nasze zespoły uważnie monitorują sytuację żywieniową w ramach prowadzonych projektów na południu.  

Od stycznia do lutego przebadaliśmy ponad 2410 osób pod kątem niedożywienia w naszym ośrodku zdrowia w Al Mawasi i klinice Al Shaboura w Rafah. Stwierdziliśmy 47 przypadków umiarkowanego ostrego niedożywienia (moderate acute malnutrition, MAM) i 16 przypadków ciężkiego ostrego niedożywienia (severe acute malnutrition, SAM) wśród dzieci poniżej 5 roku życia.  

Ci z naszych pracowników, którzy pozostali na północy, informują, że sytuacja żywieniowa jest katastrofalna. 

Z każdym dniem pogarsza się sytuacja żywnościowa, wodna i zdrowotna. ONZ ostrzega, że głód jest nieuchronny. 

System opieki zdrowotnej załamał się. Jedynie 12 na 36 szpitali jest częściowo funkcjonalna (WHO, dane z 12.03.2024 roku). Żadna placówka medyczna w Strefie Gazy nie jest obecnie w stanie przyjąć dużej liczby rannych ze względu na systematyczne nakazy ewakuacji szpitali i klinik oraz uszkodzenia spowodowane walkami lub atakami.  

Ostatnie otwarte szpitale działają przy bardzo ograniczonych zasobach, często nie mogąc przyjmować nowych pacjentów z powodu braku materiałów medycznych i leków, paliwa, żywności i wody. Personel medyczny pracujący w Strefie Gazy jest całkowicie wyczerpany i robi, co może w niemożliwych warunkach.  

Od 7 października do 12 marca 2024 roku WHO odnotowało w Strefie Gazy 410 ataków na ochronę zdrowia. 21 listopada 2023 roku, w ataku na szpital Al-Awda, zginęło trzech lekarzy, w tym dwóch pracowników Lekarzy bez Granic: dr Mahmoud Abu Nujail i dr Ahmad Al Sahar. 

Od 7 października 2023 r. nasze zespoły medyczne i pacjenci byli zmuszeni do ewakuacji z dziewięciu różnych placówek medycznych w Strefie Gazy po tym, jak znalazły się pod ostrzałem czołgów, artylerii, myśliwców, snajperów i wojsk lądowych lub zostały objęte nakazem ewakuacji.  

24 marca 2024 pracownicy Lekarzy bez Granic przekazali, że wokół szpitala Al-Shifa w mieście Gaza nadal trwały ciężkie naloty sił izraelskich i zaciekłe walki. Pracownicy Lekarzy bez Granic znajdujący się w okolicy twierdzą również, że dochodzi do masowych aresztowań personelu medycznego i innych osób w szpitalu i jego okolicach. Organizacja obawia się o ich bezpieczeństwo ze względu na ostatnie raporty, w tym raporty ONZ oraz zdjęcia przedstawiające znęcanie się izraelskich sił nad zatrzymanymi w Strefie Gazy. 

Lekarze bez Granic są przerażeni ruiną, w jaką został obrócony szpital Al Shifa w wyniku 14-dniowych działań sił izraelskich w samym szpitalu i jego otoczeniu. Największy szpital w Gazie jest obecnie wyłączony z działania, co jeszcze bardziej pozbawia ludzi na północy dostępu do leczenia.  

Od początku wojny pięciu pracowników Lekarzy bez Granic zginęło w Strefie Gazy.  

Technik laboratoryjny, Mohammed Al Ahel, został zabity w nalocie wraz z rodziną w październiku 2023 roku.  

Pielęgniarz-wolontariusz, Alaa Al-Shawa, został zastrzelony podczas ewakuacji konwoju Lekarzy bez Granic w listopadzie 2023 roku.  

Lekarze dr Mahmoud Abu Nujaila i dr Ahmad Al Sahar zostali zabici w ataku na szpital Al-Awda w listopadzie 2023 roku.  

Reem Abu Lebdeh, związana z Lekarzami bez Granic w Wielkiej Brytanii była pracowniczka w Gazie została najprawdopodobniej zabita wraz z rodziną w grudniu 2023 roku w ich domu w Chan Junus. 

Liczni członkowie rodzin pracowników Lekarzy bez Granic zostali zabici.

20 lutego 2024 roku siły izraelskie ostrzelały schronienie Lekarzy bez Granic. Zginęło wtedy dwóch członków rodzin naszych pracowników.  

Nie mamy kontaktu z kilkoma członkami naszych zespołów.  

15 lutego 2024 roku jeden z naszych współpracowników został zatrzymany na punkcie kontrolnym w szpitalu Nassera i pozostaje w areszcie.  

Działania Lekarzy bez Granic są prowadzone głównie na południu Strefy Gazy. Z powodu kurczącej się przestrzeni humanitarnej dostarczanie pomocy humanitarnej na miejscu staje się coraz trudniejsze. Powtarzające się, systematyczne działania wojenne wokół różnych szpitali ograniczają naszą możliwość zapewniania pomocy medycznej i spychają nasze zespoły na coraz mniejszy obszar. 

Większość naszych palestyńskich pracowników i pracowniczek przeniosła się na południe Strefy. Personel palestyński jest od listopada 2024 roku wspierany przez zespół międzynarodowy liczący 15-20 osób.   

Nasze zespoły zapewniają opiekę chirurgiczną, leczenie ran, fizjoterapię, opiekę poporodową, podstawową opiekę zdrowotną, szczepienia i opiekę w zakresie zdrowia psychicznego.

Obecnie działamy w trzech szpitalach (dane z 11 marca 2024 roku):  

–Al-Aqsa, gdzie od 7 lutego do 7 marca wykonano łącznie 2 498 opatrunków ran, z czego 83 procent to rany związane z urazami wojennymi;  

–Indonezyjski Szpital Polowy w Rafah, gdzie w styczniu zwiększyliśmy liczbę łóżek do 60, a opieka szpitalna obejmuje takie zabiegi chirurgiczne jak przeszczepy skóry, oczyszczenie rany czy usunięcie zewnętrznych stabilizatorów. Na oddziałach zapewnia się opatrunki w lekkiej sedacji, aby złagodzić ból pacjentów podczas tych bolesnych zabiegów, szczególnie w przypadku dzieci. Opiekę ambulatoryjną zapewniamy przez 6 dni w tygodniu, udzielając średnio 150 konsultacji dziennie; 

–szpital położniczy El Emirati, gdzie w lutym 2024 roku zespół zapewnił 1 144 przyjęć, z czego większość pacjentek stanowiły kobiety po porodzie lub po cesarskim cięciu. 

Działamy też w jednej placówce podstawowej opieki zdrowotnej (klinika Al-Shaboura) i dwóch ośrodkach zdrowia w Al Mawasi w rejonie Rafah.

W klinice Al-Shaboura od stycznia do lutego 2024 roku nasz zespół udzielił ponad 21 600 konsultacji medycznych, ponad 1700 konsultacji przedporodowych i ponad 770 indywidualnych i rodzinnych sesji wsparcia w zakresie zdrowia psychicznego. 

Nasze zespoły wspierają również szpital Al-Awda na północy.  

W Hebronie, Nablusie i Dżeninie zapewniamy opiekę w nagłych wypadkach, podstawową opiekę zdrowotną (za pośrednictwem klinik mobilnych) oraz opiekę w zakresie zdrowia psychicznego. 

Lekarze bez Granic po raz pierwszy prowadzili działania w Palestynie w 1988 roku.  

W 2022 roku nasze zespoły liczyły 367 pracowników (pełnych etatów). Zapewniliśmy wtedy 137 000 konsultacji medycznych oraz przeprowadziliśmy 2870 zabiegów i operacji chirurgicznych.  

Wzywamy do natychmiastowego zawieszenia broni, zaprzestania masowego rozlewu krwi i masowych ataków na Strefę Gazy przez Izrael, aby uniknąć dalszy śmierci i umożliwić zwiększenie skali pomocy humanitarnej w Strefie Gazy. Cierpienie ludzi uwięzionych w Gazie trudno jest opisać słowami. 

Wzywamy do ochrony ludności cywilnej oraz placówek medycznych po obu stronach i przez cały czas. Osoby ranne i chore muszą otrzymać pomoc medyczną. Personel medyczny oraz placówki medyczne muszą być chronione. Szpitale i karetki nie mogą być celami.    

W ciągu ostatnich miesięcy placówki opieki zdrowotnej zostały poddane nakazom ewakuacji i były wielokrotnie atakowane i oblegane. Personel medyczny i pacjenci byli aresztowani, wykorzystywani i zabijani podczas opieki nad pacjentami.    

Obowiązek leczenia chorych i rannych oraz powiązana z nim ochrona personelu medycznego i placówek medycznych stanowi podstawę międzynarodowego prawa humanitarnego (MPH). 

Ludzie muszą mieć zapewniony bezpieczny dostęp do podstawowych artykułów i potrzeb: wody, żywności, placówek medycznych. Podstawowe zaopatrzenie humanitarne – leki, sprzęt medyczny, żywność, paliwo, woda – musi być dopuszczone do Strefy Gazy. W tym celu przejście graniczne w Rafah musi być otwarte. 

Wszelkie dostawy wpuszczone do Gazy do tej pory były znikome w porównaniu z ogromnymi potrzebami w miejscu, które było objęte blokadą od ponad piętnastu lat i było w znacznym stopniu zależne od pomocy zagranicznej jeszcze przed tą wojną.  

8 grudnia 2023 roku Stany Zjednoczone zawetowały głosowanie Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie natychmiastowego zawieszenia broni. Wielka Brytania wstrzymała się od głosu. Sekretarz Generalny poddał rezolucję pod głosowanie na mocy artykułu 99.   

Głosowanie to czyni Radę Bezpieczeństwa ONZ, a zwłaszcza USA i Wielką Brytanię, współwinnymi trwającej masakry w Strefie Gazy. Wetując tę rezolucję, Stany Zjednoczone oddały głos przeciwko ludzkości. 

Meinie Nicolai, dyrektorka generalna, Lekarze bez Granic, 9 lutego 2024 roku:   

Ogłoszona przez Izrael ofensywa lądowa w Rafah byłaby katastrofalna w skutkach. Przy trwającym bombardowaniu tego obszaru ponad milion ludzi, w tym wielu w namiotach i prowizorycznych schronieniach, mierzy się z dramatyczną eskalacją tej masakry. W Gazie nigdzie nie jest bezpiecznie. Powtarzające się przymusowe przesiedlenia zepchnęły ludzi do Rafah, gdzie są uwięzieni na małym skrawku ziemi.  

Od 7 października 2023 r. nasze zespoły medyczne i pacjenci byli zmuszeni do ewakuacji z dziewięciu różnych placówek medycznych w Strefie Gazy po tym, jak znalazły się pod ostrzałem czołgów, artylerii, myśliwców, snajperów i wojsk lądowych lub zostały objęte nakazem ewakuacji. Personel medyczny i pacjenci byli aresztowani, nękani i zabijani. Wszystko to dzieje się na oczach światowych przywódców. Praca w Strefie Gazy stała się prawie niemożliwa, a wszystkie nasze próby zapewnienia ludziom w Gazie opieki ratującej życie zostały ograniczone przez działania wojenne Izraela. Potrzeby są przytłaczające, ta sytuacja wymaga reakcji humanitarnej na znacznie większą skalę.  

Wzywamy rząd Izraela do natychmiastowego wstrzymania tej ofensywy, a wszystkie wspierające go rządy, w tym Stanów Zjednoczonych, do podjęcia konkretnych działań w celu doprowadzenia do całkowitego i trwałego zawieszenia broni. Polityczna retoryka nie wystarczy. 

8 marca 2024 roku Stany Zjednoczone wydały wspólne oświadczenie z Komisją Europejską, Republiką Cypryjską, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i Wielką Brytanią, ogłaszając uruchomienie tzw. korytarza morskiego w celu dostarczenia pomocy humanitarnej do Strefy Gazy. 

Oświadczenie to, wraz z amerykańskim planem utworzenia tymczasowego portu w Strefie Gazy w celu zwiększenia przepływu pomocy humanitarnej, jest rażącym odwróceniem uwagi od prawdziwego problemu: masowej i nieproporcjonalnej kampanii wojskowej Izraela oraz trwającej blokady. Żywność, woda i środki medyczne, których tak dramatycznie potrzebują ludzie w Strefie Gazy, znajdują się tuż za granicą. Izrael musi ułatwiać, a nie blokować przepływ zaopatrzenia.  

To nie jest problem logistyczny, to problem polityczny. 

Zamiast oczekiwać, że amerykańskie wojsko stworzy obejście, Stany Zjednoczone powinny nalegać na natychmiastowy dostęp pomocy humanitarnej przy użyciu dróg i punktów wjazdowych, które już istnieją.  

Sekretarz generalny Lekarzy bez Granic, Christopher Lockyear, w wystąpieniu przed Radą Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych 22 lutego 2024 roku wzywał do natychmiastowego, długotrwałego zawieszenia broni w Strefie Gazy.  

– Pani przewodnicząca, dzisiejsza odpowiedź humanitarna w Strefie Gazy jest iluzją – wygodną iluzją, która utrwala narrację, że ta wojna jest prowadzona zgodnie z prawem międzynarodowym – mówił Christopher Lockyear.  

Przeczytaj całość wystąpienia w języku polskim. 

25 marca 2024 roku, po ponad pięciu miesiącach, Rada Bezpieczeństwa ONZ w końcu przyjęła rezolucję wzywającą do natychmiastowego zawieszenia broni w Strefie Gazy podczas miesiąca Ramadanu, który kończy się 9 kwietnia br. Rezolucja została przyjęta 14 głosami. Stany Zjednoczone – które wetowały wcześniejsze rezolucje w sprawie zawieszenia broni – wstrzymały się od głosu podczas tego głosowania, umożliwiając przyjęcie rezolucji. Rezolucja wzywa również do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia zakładników oraz „pilnej potrzeby zwiększenia napływu” pomocy humanitarnej do Strefy Gazy.  

Wypowiedź Avril Benoît, dyrektorki Lekarzy bez Granic w Stanach Zjednoczonych, 25 marca 2024 roku:  

Po miesiącach opóźnień i ogromnym kosztem dla ponad dwóch milionów ludności cywilnej żyjącej w Gazie, Rada Bezpieczeństwa ONZ w końcu przyjęła rezolucję żądającą natychmiastowego zawieszenia broni podczas miesiąca Ramadanu. To konstruktywny krok, po którym muszą nastąpić działania. Jednak dwutygodniowe zawieszenie broni to za mało czasu, aby odpowiedzieć na przytłaczające potrzeby humanitarne. Powtarzamy nasze pilne wezwanie do trwałego zawieszenia broni.  
   

W międzyczasie członkowie Rady muszą dopilnować, aby zawieszenie broni zostało natychmiast wprowadzone w życie i nie skończyło się jedynie na słowach na papierze.  

  
Widzieliśmy, jak dwie rezolucje Rady Bezpieczeństwa (2712 i 2720), koncentrujące się na sytuacji humanitarnej w Strefie Gazy, zostały w dużej mierze zlekceważone przez rząd Izraela. Członkowie Rady, indywidualnie i jako organ, muszą zapewnić, że strony zastosują się do postanowień rezolucji.  

Ochrona cywilów i infrastruktury cywilnej, wraz z dostępem do pomocy humanitarnej, nie może być uzależniona od żadnej innej kwestii. Członkowie Rady muszą wykorzystać tę możliwość, aby powstrzymać zbiorowe karanie ludności cywilnej w Strefie Gazy.   

W trakcie, kiedy członkowie Rady głosowali za tą kluczową rezolucją, izraelskie wojsko kontynuowało ataki na ludność cywilną, niszczenie szpitali i utrudnianie dostępu do pomocy humanitarnej. Szpitale, które zostały ponownie uruchomione, znów są atakowane. Jednocześnie Agencja Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA) – główny dostawca i administrator pomocy humanitarnej w Strefie Gazy – nadal ma ograniczone fundusze i zakres działań.